İster lisansta ister daha sonra doktora hayatında araştırmalar yapılıp yeni bir şeyler bulundukça, bu yeniliklerin bilim literatürüne girmesi gerekiyor ve bu da makale çıkararak oluyor. Peki bir makale nasıl çıkıyor, araştırmaya katılmak için ne yapılmalı ve araştırmadan sonraki süreç nasıl oluyor?
Bu yazıda daha önce araştırma yaparken makale çıkaran 2 arkadaşımla konuştum. İkisi de makale araştırmasına farklı okullarda lisans okurken katılmışlar. Ve şimdi söz Aylin ve Gökhan’da!
**Makalenin genel olarak önemi nedir?
Aylin: Makalenin genel önemi olarak, bilim dünyasında çeşitli ülkelerden bilim insanlarının bilgilerini paylaşmak üzere yazılı olarak paylaştıkları bilgi sistemi olması denilebilir. Yani bir bilim insanı açısından önceden çalışılmış ya da çalışılmamış projeler hakkında, makaleler kaynak görevi görmektedir.
Gökhan: Tüm canlılar iz bırakma, unutulmama iç güdüsüyle varlıklarını devam ettiriyor ve makaleler de bilimle uğraşan insanların izleridir. Bilimsel çalışmalar, bilimde değişmeyen tek şey olan değişimi takip etmenin tek yoludur. Eğer ki değişimi yakalayabilirsek değişen her şeyi kendi elimizle değiştirebiliriz.
Makaleyi yazarken sadece bilimsel açıdan değil iş disiplini açısından da birçok yetkinlik kazandım. Örneğin, makaleyi yazarken belli tarihlerde, yayımlayacağınız makaleyi ilgili derginin istediği formatta hazırlamak durumundasınız ki diğer çalıştığınız insanlarla birlikte bu süreci iyi yönetebilin.
**Lisansta makale çıkarmanın ne faydası var?
Aylin: Yüksek lisans ya da doktora başvuruları yaparken, mülakattan sorumlu hocalar tarafından özellikle dikkat çekecek bir özelliktir lisansta makalenin yayınlanmış olması. Uzun uğraşlar ve sıkı çalışma sonucu yazılır makaleler.
Diğer açıdan da lisansta makale okumak, sunmak kişiyi bilim dünyasına hazırlar. Kazanmış olduğu bilimsel bilgilerin artması makale okumaktan ve onları verimli bir şekilde değerlendirmekten geçer. Lisansta bu beceriyi elde edebilmişse, kişi ilerideki bilimsel yaşantısına daha kolay adapte olabilecektir.
Gökhan: Makalede ilk isim olmak aslında önemli lakin lisanstayken makale çıkarmak gayet yeterli. Lisans döneminde bir makalenin olması yüksek lisans ve doktora başvuruları için büyük önem taşıyor. Hem somut olarak bir alanda yetkinliğini göstermeni sağlıyor hem de bu çalışmaları birlikte yürüttüğün danışmanlarından referans almanı kolaylaştırıyor.
**Araştırmaya dahil olabilmek için neler yaptın?
Aylin: Lisans olmak özellikle de alt sınıflarda olmak hocaların stajyer olarak istedikleri kriterlerden biri olmayabilir. Burada önemli olan lisans öğrencisinin ne kadar istekli ve kararlı olduğudur. Başımdan geçen birden fazla olaydan tecrübe ettiğim tek şey, hocaya karşı ne kadar ısrarcı ve ikna edici olursan, hocanın seni laboratuvarına kabul etmesi o kadar kolay oluyor.
Lisans 1.sınıftan itibaren çeşitli kurumlarda gönüllü staj, 3.sınıfta da zorunlu stajımı yapmış biri olarak rahatlıkla diyebilirim ki, laboratuvara kabul aldıktan sonra, çalışkan ve bilime meraklı bir öğrenciyseniz yüksek lisans ve doktora için o laboratuvarlardan birinden rahatlıkla kabul alabilirsiniz.
Gökhan: Laboratuvara başlamamdaki amaç buradaki disiplini öğrenmek ve wet-lab tecrübemin olmasını istememdi. Yaklaşık üç yıldır, Prof. Dr. Aslı Tolun’un laboratuvarında çalışmalarımı yürütmekteyim. Laboratuvarın ilk 3-4 ayında doktora ve yüksek lisans öğrencilerinin yanında hem onların deneylerine yardım ettim.
Daha sonra, Aslı Hoca’m yurt dışından yeni gelen genetik hastalığı olan ailede araştırma yapıp yapamayacağımı sordu ve süreç böylelikle başlamış oldu. Daha sonra sayı giderek arttı ve içlerinden birinde, ailede kalıtılan bilinen nadir bir mutasyonun farklı bir fenotipe neden olduğunu bularak makale ile sonuçlandırdık.
**Data elde etmek için labda ne kadar zaman geçiyor?
Aylin: Eğer laboratuvara ve bilime katkıda bulunmak öncelikli hedefin ise aslında ne kadar zaman harcadığın çok önemli olmuyor. Ancak sağlıklı bir şekilde çalışmak için en doğru olanı zaman yönetimi. Zamanı yönetmenin çok faydası olsa da bazen bazı çalışmalar için bu mümkün olmayabiliyor. Zaman denetimli olan deneylerde özellikle bu durumu yaşayıp, sabah 9dan gece 2ye kadar laboratuvarda kalmak da mümkün tabii ki.
Eğer birazcık şanslıysanız 3 ayda elde ettiğiniz datalarla da makale çıkartabilir ya da senelerce çalışma sonunda hala yeterli datayı elde etmemiş de olabilirsiniz. Ama o 3 aylık dönemde de sıkı çalışmak gerekiyor tabiki de.
Gökhan: Deneyler istediğiniz şekilde sonuçlanmadığında gerekirse hafta sonları da akşama kadar o sonucu almak zorundasınız.
**Datayı elde ettin, sonraki adım ne oluyor?
Aylin: Aslında deneyin her bilimsel ilerlemesinde laboratuvarın başındaki hocanla konuşuyorsun. İlerlemen gereken yolda o ve okuduğun makaleler özellikle yol gösterici oluyorlar. Makale çıkarmak için yeterli datayı elde ettikten sonra makale yazılmaya başlanıyor. Tabii burada makalede adı geçenlere iş bölümü yapılıyor. Herkes özellikle kendi datasından ve metodundan sorumlu.
Sonra makale taslağı dergilere gönderiliyor, dergiden kabul aldıktan ve editörlerin istedikleri makale taslağı üzerinde gerekli düzenlemeler tamamlandıktan sonra makale basılmaya ve internet ortamı üzerinde paylaşılmaya hazır oluyor.
Gökhan: Tüm sonuçları elde ettikten sonra makalede sizinle ilgili olan bölümleri yazmaya başlıyorsunuz ve ortak çalıştığınız diğer insanlara makalenin ham halini gönderiyorsunuz. Onlar da size kendileriyle ilgili olan bölümleri yazıyor. Her iki taraf yazılanları okuduktan sonra yapılacak düzeltmeler, eksik çalışmalar var ise belirtiyor ve makale böylelikle yavaş yavaş toparlanıyor.
Makalemizi dergiye ilk gönderdiğimizde dergi hakemlerinin incelemeleri sonucu kabul aldığı haberi 3 ay içinde geldi. Hakemler çalışmayı beğendiklerini fakat birkaç araştırma daha yapılmasını söyledi. 2 hafta içinde o çalışmaları tamamlayıp tekrar gönderdik ve yaklaşık 2 ay içinde makalemiz bilimsel literatürde yerini aldı. Aileyi ilk çalışmaya başladığımdan makalenin yayımlanma tarihine geçen süre yaklaşık 1 sene.
**Makaleye, yazan kişi olarak kimlerin isimleri ekleniyor?
Aylin: Öncelikle makalede sunulan datalar kime aitse onların isimleri geçiyor. Bu dataların elde edilmesinde yardımcı olan kişiler de makaleye dahil edilebilir. Her zaman laboratuvar ortamında çalışılmasını sağladığı için ister deney yapsın ya da yapmasın, sorumlu hocanın adı da mutlaka ekleniyor makaleye. Sonuçta hocanın maddi desteği ve laboratuvarında deney yapma imkanı olmasa, makale için gerekli olan datalar elde edilemezdi.
Gökhan: Makaledeki ilk isimler çalışmaları bizzat kendi yapan insanlar oluyor, sırası çoğunlukla bu makaleye ayırdığı süreyle ilişkili oluyor. Eğer bu insanlara danışmanlık eden insanlar var ise bu kişilerin isimleri de en sonda aynı numarayla yerini alıyor.
Aylin ve Gökhan’ın makale konusunda söyleyecekleri şimdilik bu kadar, verdikleri desteklerden dolayı Aylin Alkan ve Gökhan Nalbant’a çok teşekkür ediyorum 🙂
Aylin’in makalelerine buradan, Gökhan’ınkine de buradan ulaşabilirsiniz!